De ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson tast een deel van de hersenen aan. Bepaalde cellen in een kern van de hersenen sterven langzaam af. Hierdoor gaat de ‘automatische piloot’ haperen, zodat bewegen minder vanzelf gaat en bewuster moet gebeuren. De soepelheid verdwijnt en alleen de hoognodige bewegingen blijven over. Bovendien bestaat de neiging te weinig kracht te gebruiken, waardoor bewegingen vertragen, te klein blijven en moeizaam verlopen. Ook gaan delen van het lichaam soms beven.
Masterthesis Karlijn van Herk
Het onbewust leren van volgordes is belangrijk voor een heleboel dagelijkse activiteiten, zoals reiken en aankleden. Om tot deze activiteiten te komen, plak je onbewust een aantal losse bewegingen in een bepaalde volgorde achter elkaar. Deze vaardigheid noemen we in moeilijke woorden het impliciet sequentieel leervermogen. Bij de ziekte van Parkinson kan dit leervermogen zijn aangetast. In eerdere onderzoeken werden positieve effecten gevonden van het stimuleren van de hersenen door het bevestigen van twee elektrodes op de schedel, in andere woorden transcraniële gelijkstroomstimulatie (Engels: tDCS), op het onbewust leren van volgordes bij gezonde personen Ook bij de ziekte van Parkinson toonden eerdere onderzoeken positieve resultaten van deze behandelmethode op andere domeinen, zoals algemene motoriek en bepaalde aspecten van schrijven.
Fysiotherapeut Karlijn van Herk heeft haar masterthesis hierover geschreven. Het doel van de studie is het in kaart brengen van korte en lange termijn effecten van transcraniële gelijkstroomstimulatie op het onbewust leren van volgordes bij personen met de ziekte van Parkinson, met daarbij milde cognitieve stoornissen.
Personen met de ziekte van Parkinson, met milde cognitieve stoornissen, mochten deelnemen aan de studie. Belangrijk was dat er geen omstandigheden aanwezig waren waarbij de behandeling niet mag worden toegepast, zoals een wond of huidaandoening op het hoofd, epilepsie of een huidige behandeling met diepe hersenstimulatie. Om het vermogen tot onbewust leren van volgordes te kunnen meten, werd een taak op de computer gebruikt. Op het scherm waren vier vakjes te zien, waarin één voor één een bolletje verscheen. Bij ieder vakje hoorde een toets op het toetsenbord. De deelnemers moesten zo snel mogelijk reageren op het verschijnen van een bolletje, door op de corresponderende toets op het toetsenbord te drukken. Deelnemers wisten niet dat de bolletjes in een specifieke volgorde op het scherm verschenen. De achterliggende gedachte van de taak: wanneer mensen deze volgorde onbewust oppikken, zal hun reactie steeds sneller worden. De reactietijd was dus de belangrijkste parameter voor de studie. Tegen het einde van de taak werd de volgorde even weggelaten, om te kunnen analyseren of een kortere reactietijd echt kwam door het onbewust oppikken van de volgorde, óf simpelweg doordat de motorische reactie op de visuele prikkel sneller werd. Deelnemers ondergingen de taak eenmaal tijdens de behandeling met gelijkstroomstimulatie en eenmaal tijdens een placebo behandeling. Daarnaast werd de taak herhaald: vijf minuten na stoppen van de (placebo)-behandeling en één week later, om termijn effecten te kunnen meten.
Tijdens de studie van fysiotherapeut Karlijn van Herk, wat gaat over de verbetering van het onbewust leren van volgordes door het stimuleren van de hersenen met elektrodes op de schedel, werden er resultaten geanalyseerd van elf proefpersonen. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was 77 jaar, met een ziekteduur van gemiddeld 7,7 jaar. De behandeling met gelijkstroomstimulatie resulteerde in een significante verbetering van het vermogen tot onbewust leren van volgordes in vergelijking met de placebo behandeling. De verbetering van het leervermogen was één week na de behandeling nog aanwezig
De toepassing van gelijkstroomstimulatie toonde in deze studie positieve effecten op het onbewust leren van volgordes bij personen met de ziekte van Parkinson met milde cognitieve beperkingen. Uitgebreider onderzoek is nodig om deze resultaten te bevestigen en om resultaten op langere termijn te bestuderen. Tevens is het nodig om te onderzoeken of er ook effecten kunnen worden behaald met deze behandelmethode bij trainen van gerichtere taken uit het dagelijks leven.